De kalveren hebben het duidelijk naar hun zin, buiten in de bak met zand. Ze rennen heen en weer, maken sprongen en zoeken contact. 'Het is een mooi gezicht hè?', zegt Hans Reinders. Hij heeft samen met zijn vrouw en een aantal vennoten een melkveebedrijf in het Gelderse Angerlo, net onder Doesburg.
'Deze manier van werken geeft niet alleen meer arbeidsgemak, het geeft ook meer arbeidsvreugde. Je blijft ernaar kijken. Vooral in de middag zijn de kalveren altijd lekker bezig en aan het spelen.'
Familie Reinders huisvest de kalveren sinds februari in een groep, in een soort paardenbak met zand. 'Het idee is eigenlijk voortgekomen uit onderzoek dat een stagiair bij ons op het bedrijf heeft gedaan naar de twinbox', vertelt Reinders. 'Dat gaf zulke goede resultaten dat het mij aan het denken heeft gezet. Blijkbaar doet het een kalf goed als het sociaal gedrag kan vertonen. Dat heeft positieve effecten op groei, gezondheid en welzijn.'
Dat de kalveren buiten kunnen lopen heeft nog meer voordelen, constateert Reinders. 'Daglicht en continu frisse lucht zijn heel belangrijk voor de gezondheid. Longgezondheid is best een aandachtspunt bij kalveren. Het klimaat is buiten heel anders dan binnen. Wij zien gewoon heel goede resultaten in de eerste maanden. Ik had al wel het idee dat het positief zou uitpakken, maar het verschil heeft mijzelf ook echt verbaasd. Het is ver boven verwachting hoe gezond de kalveren zijn.'
Hoge dagopname
In de eerste drie tot dertig dagen is de dagopname 11 tot 12 liter melk per dag. In de kalvercrèche, zoals de familie het huisvestingssysteem ook wel noemt, krijgen de kalveren de hele dag door verse melk aangeboden. Reinders: 'We realiseren een hoge groei per dag. Het kan niet anders dan dat deze positieve resultaten leiden tot een lager antibioticagebruik.'
Toen de ondernemers bezig waren met het verder uitwerken van de kalvercrèche, hoorden ze van de Dutch Dairy Challenge. 'Er stond bij dat een idee in honderd dagen verder kon worden geholpen tot een echt concept. Dat zagen wij als een kans.' Reinders en zijn dochter Anouk schreven zich in met het idee KalverENWeij. Samen met coach Margreet van der Holt en studenten werd het verder uitgewerkt.
'Het is nu veel meer een totaalconcept geworden', ziet Reinders 'Het is ook een inrichtingsconcept van het erf, met erfbeplanting en al. Het uitgangspunt blijft dat het makkelijk realiseerbaar is, low budget. Maar naar behoefte en grootte van het budget kan het verder worden uitgebreid.'
Anouk Reinders houdt zich al een beetje met de marketing bezig. Ze heeft de website kalverenweij.nl laten ontwikkelen, waar ook het filmpje van de Dutch Dairy Challenge op staat. 'We hebben al de eerste reactie gehad.'
Reinders' dochter studeert op dit moment aan Aeres Hogeschool in Dronten, zit in het eerste jaar van de opleiding Agrarisch Ondernemerschap Dier- en Veehouderij en loopt stage bij een melkveebedrijf in het naburige Drempt. 'We hebben al best wat reacties gehad van collega-melkveehouders die ook interesse hebben', vertelt ze. 'De eigenaar van het bedrijf waar ik stage loop is ook al komen kijken', vertelt ze.
Mogelijk gaat de student andere bedrijven adviseren die ook aan de slag willen met het concept KalverENWeij. De ondernemersfamilie ziet zichzelf als pioniers. 'We proberen het concept ook te verbeteren. Je loopt tegen dingen aan en daar probeer je een antwoord op te vinden', zegt Anouk Reinders.
De melkveehouders uit Angerlo gaan zelf al een aantal zaken aanpassen. 'We zijn in gesprek met een leverancier van zand. We gaan het doorontwikkelen met drainage en twee soorten zand. De toplaag moet voldoende stevig zijn en comfort geven voor de kalveren. De onderste laag moet goed doorlatend zijn. Via drainage worden urine en regenwater afgevoerd', legt Hans Reinders uit.
'Daarnaast gaan we een schuilplek ontwikkelen waar de dieren naartoe kunnen als er veel wind is of neerslag', vervolgt de veehouder. 'We willen het mooi aankleden met een natuurlijke afscheiding.'
De bescherming tegen weersinvloeden noemt Reinders de grootste uitdaging van het concept. 'Natuurlijk regent het geregeld en blijft er weleens water staan. Wij hebben nu een soort terp, een verhoging, waar het altijd droog is. Daar kunnen de kalveren altijd op gaan staan of liggen. We hebben in februari al ervaring kunnen opdoen met koudere omstandigheden.'
Speciaal kalverdekje
Anouk Reinders vertelt dat de kalveren een dekje om hebben. 'Maar we laten nog een speciaal kalverdekje ontwikkelen. De huidige exemplaren zijn eigenlijk bedoeld voor pony's. De dekjes moeten iets beter aansluiten op de kalveren. Nu het warmer is hoeven ze deze niet om.'
Volgens Hans en Anouk Reinders is het concept heel makkelijk toe te passen op elk melkveebedrijf. 'Je kunt het eenvoudig houden of verder uitbreiden. Een kleiner melkveebedrijf heeft een kleinere bak nodig. Op ons bedrijf met vierhonderd koeien is het ook prima toepasbaar. Op ieder erf is eigenlijk wel plek om dit te realiseren', vindt Hans Reinders. 'We gaan ervan uit dat er zo'n 10 tot 15 vierkante meter per kalf nodig is aan ruimte.'
Bij de familie Reinders worden de kalveren de eerste drie dagen in een eenlingbox geplaatst. Dat is nodig voor een goede biestvoorziening. Daarna gaan ze de groepshuisvesting in. Het melkveebedrijf houdt de kalveren nu al minimaal 28 dagen aan, wat dit jaar ook verplicht is geworden in Duitsland.
Reinders: 'Je kunt wel aanvoelen dat dit ook in Nederland verplicht gaat worden. Er is ook bij ons veel discussie over dierenwelzijn, het langer aanhouden van kalveren op het melkveebedrijf en het kalf bij de koe houden. Ik vind het belangrijk hier proactief over na te denken en in beweging te komen, zodat we als sector zelf de antwoorden hebben op dit soort discussies.'
De jury van de Dutch Dairy Challenge noemde het idee voor een kalverweide niet nieuw, maar de manier waarop het is vormgegeven door de ondernemers is wel 'helemaal nieuw en innovatief'.
Volgens de jury is het idee uitgewerkt vanuit integraliteit. Dierenwelzijn en diergezondheid zijn belangrijke aspecten, 'maar er is ook gedacht aan bijvoorbeeld biodiversiteit en hoe je dit kunt inpassen op het bedrijf'. Ook de relatieve eenvoudigheid van het concept sprak de jury aan. 'Je kunt in dit concept veel doen voor 10.000 euro', luidde de conclusie.
Volgens Reinders verdienen de aanpassingen in de huisvesting en bedrijfsvoering zich bovendien royaal terug. 'Voor ons zijn de kalveren ook een belangrijk onderdeel van het verdienmodel. De dieren die uit de kalvercrèche komen leveren aanmerkelijk meer op.'
De Belgisch blauwe kalveren brengen nu tot wel 500 euro op, geeft Reinders aan. 'Hiervoor was dat meestal tot ruim 400 euro. De meeropbrengst ligt 15 tot 20 procent hoger. De handelaar betaalt echt meer voor onze kalveren omdat ze gezond en stevig zijn. Ze zien er gewoon goed uit en dat is wat waard.'
Even wennen
De kalveren van verschillende leeftijd lopen door elkaar heen. 'De eerste dag is het nog een beetje wennen voor een kalf als het de groep in gaat', stelt Anouk Reinders. 'Wij letten dan goed op of het kalf voldoende drinkt en brengen het dan ook bij de melk. Na een dag heeft het kalf het al helemaal door en vanaf dag twee gaat het goed.'
Hans Reinders: 'Voor onszelf zijn gezonde kalveren belangrijk voor een goede start als melkkoe. Maar voor de kalverhouders is dit ook goed nieuws. De samenwerking tussen melkvee- en kalverhouder is heel belangrijk. Voor de melkveehouderij is een professionele kalverhouderij die met gezonde dieren kan werken onmisbaar. Beide sectoren hebben elkaar nodig.'
Een reportage uit Nieuwe Oogst.
